Açık denizde yangın, bir denizcinin karşılaşabileceği en büyük kabustur. Yat mutfaklarında kullanılan LPG (Propan/Bütan), yemek pişirme konforu sağlar ancak doğru yönetilmezse ciddi bir risk oluşturur. LPG, havadan ağırdır. Bir sızıntı durumunda havaya karışıp uçmaz; teknenin en alt noktasına, yani sintineye (bilge) çöker ve orada birikir. En ufak bir kıvılcım, büyük bir felakete yol açabilir. Bu nedenle yat mutfaklarında gaz tesisatı, karadaki sistemlerden çok daha sıkı standartlara ve güvenlik protokollerine tabidir.
Gaz Tesisatının Temel Bileşenleri ve Kurulumu
Güvenli bir sistem, tüpün saklandığı yerden ocağın yandığı noktaya kadar bir bütündür. Her bileşen deniz şartlarına (korozyon ve titreşim) dayanıklı olmalıdır.
Tüp Dolabı (Gas Locker) Standartları
Gaz tüpleri asla tekne içinde, makine dairesinde veya kapalı dolaplarda saklanmaz. Sadece bu iş için tasarlanmış, dışarıdan erişilen özel "tüp dolapları" kullanılır.
-
Havalandırma: Dolabın alt kısmında, tekne su hattının üzerinde kalan bir tahliye deliği (drain) bulunmalıdır. Olası bir sızıntıda, ağır olan gaz bu delikten denize akmalı, tekne içine girmemelidir.
-
Sızdırmazlık: Dolap kapağı contalı olmalı ve gazın tekne içine sızmasını %100 engellemelidir.
Boru Hattı ve Esnek Hortumlar
Ana hat genellikle dikişsiz bakır borudan çekilir. Bakır borular, titreşimden kırılmamaları için her 30-50 cm'de bir kelepçelenmelidir. Tüp ile bakır boru arasındaki bağlantıyı sağlayan esnek hortumlar ("marin tipi" turuncu hortumlar) kritik önem taşır. Bu hortumların üzerinde üretim yılı ve standart numarası yazar. Genellikle 5 yılda bir, hasar görmemiş olsalar bile yenilenmelidirler.
Sızıntı Tespiti ve Alarm Sistemleri
Gaz kaçağını insan burnuna güvenerek tespit etmek risklidir. Teknoloji, bu konuda kesin çözümler sunar.
Solenoid Valf Sistemi
En önemli güvenlik donanımıdır. Tüpün hemen çıkışına monte edilen elektrikli bir vanadır. Mutfaktaki bir düğmeye basılarak gaz akışı açılır veya kapatılır. Sistem kullanılmadığında gazın tüpten çıkmasını kaynağında engeller. Modern sistemlerde, gaz dedektörü sızıntı algıladığında solenoid valfi otomatik olarak kapatır.
Gaz Dedektörleri
LPG havadan ağır olduğu için dedektör sensörleri tavana değil, zemine yakın noktalara (süpürgelik hizasına veya fırın altına) monte edilmelidir. Sensörler, gaz yoğunluğu tehlikeli seviyeye ulaşmadan sesli ve ışıklı alarm verir.
Gazlı Cihazlarda Güvenlik Donanımları
Yatlarda kullanılan ocak ve fırınlar, ev tipi cihazlardan farklıdır.
-
Alev Denetleme Tertibatı (Thermocouple): Rüzgar veya taşan yemek nedeniyle ocak sönerse, sistem gazı otomatik olarak kesmelidir. Bu özellik ("gaz emniyeti"), marin cihazlarda zorunludur.
-
Yalpa Demirleri: Dalgalı denizde tencerelerin kaymasını önleyen tutucular, sıcak yemek dökülmesi kaynaklı yanmaları ve gaz hattının zarar görmesini engeller.
Periyodik Kontrol Listesi
Tekne sahibi veya teknik personel, aşağıdaki kontrolleri düzenli aralıklarla yapmalıdır:
Tablo 1: Yat Gaz Tesisatı Kontrol Sıklığı ve Yöntemleri
|
Kontrol Noktası |
Sıklık |
Yöntem |
|
Alev Rengi |
Her Kullanımda |
Mavi olmalı. Sarı/turuncu alev, kötü yanmayı (karbonmonoksit riski) gösterir. |
|
Esnek Hortumlar |
Ayda Bir |
Çatlak, sertleşme veya aşınma kontrolü (Gözle muayene). |
|
Bağlantı Noktaları |
Sezon Başında |
Köpüklü su veya sızıntı spreyi ile test. Asla çakmakla kontrol edilmez. |
|
Tahliye Deliği |
Ayda Bir |
Tüp dolabı tahliyesinin tıkalı olup olmadığı (Örümcek ağı vb.). |
|
Solenoid Valf |
Her Kullanımda |
Açma-kapama sesinin (klik) duyulması ve gazı kestiğinin teyidi. |
Yasal Standartlar ve ISO 10239
Uluslararası standartlar (ISO 10239: Küçük tekneler - LPG sistemleri), gaz tesisatının nasıl döşeneceğini belirler. Sigorta şirketleri, bir hasar durumunda bu standartlara uyulup uyulmadığını denetler. Onaysız yapılan tadilatlar veya ev tipi malzeme kullanımı, sigorta poliçesini geçersiz kılar.
Yat mutfağında güvenlik, lezzetten önce gelir. Doğru projelendirilmiş, marin sertifikalı malzemelerle (bakır boru, solenoid valf, marin ocak) kurulmuş bir sistem, riskleri minimize eder. Periyodik bakımları aksatmamak, hem teknenizi hem de sevdiklerinizi korur.
